اتوماسیون صنعتی به معنی استفاده از سامانههای کنترلی، ابزار دقیق، رایانهها و رباتها برای کنترل و هدایت فرآیندهای تولید به صورت خودکار است. هدف از اتوماسیون صنعتی، افزایش راندمان، کاهش هزینهها، ارتقای کیفیت محصولات، و افزایش ایمنی کارکنان است. در این مقاله با عنوان راهنمای توماسیون صنعتی با ما تا انتها همراه باشید.
تاریخچه اتوماسیون صنعتی: تاریخچه اتوماسیون صنعتی به انقلاب صنعتی در قرن هجدهم میلادی باز میگردد. در آن زمان، ماشینهای بخار جایگزین نیروی انسانی در بسیاری از کارخانجات شدند. در قرن بیستم، با ظهور کامپیوترها و رباتها، اتوماسیون صنعتی به سرعت پیشرفت کرد. امروزه، اتوماسیون صنعتی در تمامی صنایع، از جمله خودروسازی، هوافضا، پتروشیمی، و… به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.
آموزش اتوماسیون صنعتی – معرفی اجزای سیستمهای اتوماسیون صنعتی
- سنسورها: سنسورها برای جمعآوری اطلاعات از محیط و فرآیند تولید استفاده میشوند.
- عملگرها: عملگرها برای کنترل و هدایت ماشینآلات و تجهیزات استفاده میشوند.
- کنترل کننده: کنترل کننده مغز سیستم اتوماسیون صنعتی است که اطلاعات را از سنسورها دریافت میکند، آنها را پردازش میکند و به عملگرها فرمان میدهد.
- شبکه: شبکه برای ارتباط بین اجزای مختلف سیستم اتوماسیون صنعتی استفاده میشود.
- نرمافزار: نرمافزار برای برنامهریزی و کنترل سیستم اتوماسیون صنعتی استفاده میشود.
تجهیزات اتوماسیون صنعتی – معرفی انواع سنسورها و کاربرد آنها
سنسورها برای جمعآوری اطلاعات از محیط و فرآیند تولید استفاده میشوند. انواع مختلفی از سنسورها وجود دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شدهاند.
- سنسورهای القایی: برای تشخیص وجود فلزات استفاده میشوند.
- سنسورهای خازنی: برای تشخیص وجود مواد رسانا و غیر رسانا استفاده میشوند.
- سنسورهای اپتیک: برای تشخیص نور، رنگ و اشیاء استفاده میشوند.
- سنسورهای التراسونیک: برای اندازهگیری فاصله اشیاء استفاده میشوند.
- سنسورهای دما: برای اندازهگیری دما استفاده میشوند.
- سنسورهای فشار: برای اندازهگیری فشار استفاده میشوند.
معرفی انواع عملگرها و کاربرد آنها: عملگرها برای کنترل و هدایت ماشینآلات و تجهیزات استفاده میشوند. انواع مختلفی از عملگرها وجود دارند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شدهاند.
- موتورهای الکتریکی: برای چرخاندن ماشینآلات استفاده میشوند.
- سیلندرهای پنوماتیک: برای حرکت دادن اشیاء به صورت خطی استفاده میشوند.
- شیرهای برقی: برای کنترل جریان سیالات استفاده میشوند.
- رلهها: برای قطع و وصل جریان برق استفاده میشوند.
- استارتوها: برای راهاندازی موتورهای الکتریکی استفاده میشوند.
معرفی PLC (کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی) و اجزای آن:
PLC (کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی) مغز سیستم اتوماسیون صنعتی است که اطلاعات را از سنسورها دریافت میکند، آنها را پردازش میکند و به عملگرها فرمان میدهد. PLC از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
واحد پردازش مرکزی (CPU): برای پردازش اطلاعات استفاده میشود.
حافظه: برای ذخیره برنامه و دادهها استفاده میشود.
ورودیها: برای دریافت اطلاعات از سنسورها استفاده میشود.
خروجیها: برای ارسال فرمان به عملگرها استفاده میشود.
برای برنامهنویسی PLC از زبانهای مختلفی استفاده میشود که عبارتند از:
زبان نردبانی: این زبان شبیه به نقشههای سیمکشی رلهای است و برای برنامههای ساده استفاده میشود.
زبان FBD (نمودار بلوکی عملکرد): این زبان از بلوکهای منطقی و ریاضی برای برنامهنویسی استفاده میکند.
فراتر از تصور: با PLC به خلاقیت خود در اتوماسیون صنعتی جامه عمل بپوشانید!
اصول برنامهنویسی PLC: برنامهنویسی PLC به فرآیند نوشتن برنامهای برای PLC گفته میشود که به آن میگوید چگونه فرآیند تولید را کنترل کند. برنامهنویسی PLC شامل مراحل زیر است:
تعریف ورودیها و خروجیها: اولین قدم، تعریف ورودیها و خروجیهای PLC است. ورودیها اطلاعات را از سنسورها دریافت میکنند و خروجیها فرمانها را به عملگرها ارسال میکنند.
نوشتن برنامه: در این مرحله، برنامهنویس با استفاده از زبان برنامهنویسی مناسب، برنامه PLC را مینویسد.
بارگذاری برنامه: پس از نوشتن برنامه، آن را در PLC بارگذاری میکنند.
آزمایش و عیبیابی: در نهایت، برنامه PLC را آزمایش میکنند و در صورت وجود مشکل، آن را عیبیابی میکنند.
برنامههای PLC از بخشهای مختلفی تشکیل شدهاند که عبارتند از:
روتین اصلی: روتین اصلی برنامه PLC است که به طور مداوم اجرا میشود.
روتینهای فرعی: روتینهای فرعی برای انجام وظایف خاص
برنامهنویسی رلهای نردبانی: برنامهنویسی رلهای نردبانی یکی از سادهترین زبانهای برنامهنویسی PLC است. این زبان شبیه به نقشههای سیمکشی رلهای است و برای برنامههای ساده استفاده میشود.
منابع آموزشی: کتابهای مختلفی در زمینه برنامهنویسی PLC وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید.
دورههای آموزشی مختلفی در زمینه برنامهنویسی PLC وجود دارد که میتوانید در آنها شرکت کنید.
وبسایتهای مختلفی وجود دارند که اطلاعات و آموزشهای مربوط به برنامهنویسی PLC را ارائه میکنند.
با تسلط بر برنامهنویسی PLC، میتوانید به عنوان یک متخصص اتوماسیون صنعتی در صنایع مختلف مشغول به کار شوید.
انقلاب صنعتی چهارم با ابزارهای اتوماسیون صنعتی: به دنیای آینده تولید قدم بگذارید.
معرفی نرمافزارهای طراحی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی: نرمافزارهای طراحی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی برای طراحی، شبیهسازی و تست سیستمهای اتوماسیون قبل از پیادهسازی در دنیای واقعی استفاده میشوند. این نرمافزارها به مهندسان اتوماسیون کمک میکنند تا از صحت عملکرد سیستم خود اطمینان حاصل کرده و قبل از پیادهسازی، مشکلات را شناسایی و رفع کنند.
برخی از محبوبترین نرمافزارهای طراحی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی عبارتند از:
Autodesk AutoCAD Electrical: برای طراحی و مستندسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی
Siemens TIA Portal: برای طراحی، برنامهنویسی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی
Rockwell Automation Studio 5000 Logix Designer: برای طراحی، برنامهنویسی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی
Schneider Electric EcoStruxure Machine Expert: برای طراحی، برنامهنویسی و شبیهسازی سیستمهای اتوماسیون صنعتی
معرفی نرمافزارهای برنامهنویسی PLC: نرمافزارهای برنامهنویسی PLC برای نوشتن برنامههای PLC استفاده میشوند. این نرمافزارها محیطی را برای برنامهنویس فراهم میکنند تا به راحتی برنامه PLC را نوشته، بارگذاری و عیبیابی کنند.
برخی از محبوبترین نرمافزارهای برنامهنویسی PLC عبارتند از:
Siemens TIA Portal: برای برنامهنویسی PLCهای Siemens
Rockwell Automation Studio 5000 Logix Designer: برای برنامهنویسی PLCهای Rockwell Automation
Schneider Electric EcoStruxure Machine Expert: برای برنامهنویسی PLCهای Schneider Electric
CODESYS: برای برنامهنویسی PLCهای مختلف
معرفی ابزارهای عیبیابی و تست سیستمهای اتوماسیون صنعتی: ابزارهای عیبیابی و تست سیستمهای اتوماسیون صنعتی برای پیدا کردن و رفع مشکلات سیستمهای اتوماسیون استفاده میشوند. این ابزارها به مهندسان اتوماسیون کمک میکنند تا به سرعت مشکلات سیستم را شناسایی کرده و آنها را حل کنند.
برخی از محبوبترین ابزارهای عیبیابی و تست سیستمهای اتوماسیون صنعتی عبارتند از:
مولتی متر: برای اندازهگیری ولتاژ، جریان و مقاومت
اسکوپ اسیلوسکوپ: برای مشاهده شکل موج سیگنالهای الکتریکی
PLC Simulator: برای شبیهسازی برنامههای PLC
Logic Analyzer: برای تجزیه و تحلیل منطق برنامههای PLC
با استفاده از ابزارهای مناسب، میتوان به طور موثر سیستمهای اتوماسیون صنعتی را طراحی، برنامهنویسی، عیبیابی و تست کرد.
نکات مهم در انتخاب ابزارهای اتوماسیون صنعتی: نیازهای خود را مشخص کنید: قبل از انتخاب ابزار، نیازهای خود را به طور کامل مشخص کنید. بودجه خود را در نظر بگیرید: قیمت ابزارهای اتوماسیون صنعتی میتواند
منابع آموزشی: کتابهای مختلفی در زمینه ابزارهای اتوماسیون صنعتی وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید.
دورههای آموزشی مختلفی در زمینه ابزارهای اتوماسیون صنعتی وجود دارد که میتوانید در آنها شرکت کنید.
وبسایتهای مختلفی وجود دارند که اطلاعات و آموزشهای مربوط به ابزارهای اتوماسیون صنعتی را ارائه میکنند.
با تسلط بر ابزارهای اتوماسیون صنعتی، میتوانید به عنوان یک متخصص اتوماسیون صنعتی در صنایع مختلف مشغول به کار شوید.
تحول دیجیتال در صنعت: قدرت شبکههای صنعتی
شبکههای صنعتی، مجموعهای از تجهیزات و زیرساختهای ارتباطی هستند که برای تبادل اطلاعات بین دستگاهها و سیستمهای مختلف در یک محیط صنعتی استفاده میشوند. شبکههای صنعتی نقش حیاتی در اتوماسیون صنعتی ایفا میکنند و به افزایش راندمان، کاهش هزینهها و ارتقای کیفیت محصولات کمک میکنند.
انواع شبکههای صنعتی: شبکههای صنعتی را میتوان بر اساس معیارهای مختلفی مانند نوع فناوری، توپولوژی و کاربرد، دستهبندی کرد.
بر اساس نوع فناوری: شبکههای مبتنی بر اترنت: این نوع شبکهها از فناوری اترنت برای تبادل اطلاعات استفاده میکنند.
شبکههای فیلدباس: این نوع شبکهها برای تبادل اطلاعات بین سنسورها و عملگرها در سطح میدانی استفاده میشوند.
شبکههای کنترل: این نوع شبکهها برای تبادل اطلاعات بین کنترلکنندهها و سایر تجهیزات در سطح کنترل استفاده میشوند.
شبکههای ستاره: در این نوع شبکه، تمام تجهیزات به یک نقطه مرکزی متصل میشوند.
شبکههای حلقهای: در این نوع شبکه، تجهیزات به صورت یک حلقه به هم متصل میشوند.
شبکههای خطی: در این نوع شبکه، تجهیزات به صورت یک خط به هم متصل میشوند.
شبکههای اتوماسیون صنعتی: این نوع شبکهها برای اتوماسیون فرآیندهای صنعتی استفاده میشوند.
شبکههای مانیتورینگ و کنترل: این نوع شبکهها برای مانیتورینگ و کنترل تجهیزات صنعتی استفاده میشوند.
شبکههای مدیریت انرژی: این نوع شبکهها برای مدیریت مصرف انرژی در محیطهای صنعتی استفاده میشوند.
معرفی پروتکلهای صنعتی رایج: پروتکلهای صنعتی، مجموعهای از قوانین و مقررات هستند که برای تبادل اطلاعات بین تجهیزات و سیستمهای مختلف در یک شبکه صنعتی استفاده میشوند.
برخی از پروتکلهای صنعتی رایج عبارتند از:
Modbus: این پروتکل برای تبادل اطلاعات بین PLCها و سایر تجهیزات استفاده میشود.
Ethernet/IP: این پروتکل برای تبادل اطلاعات بین تجهیزات مبتنی بر اترنت استفاده میشود.
PROFIBUS: این پروتکل برای تبادل اطلاعات بین تجهیزات اتوماسیون صنعتی استفاده میشود.
DeviceNet: این پروتکل برای تبادل اطلاعات بین سنسورها و عملگرها استفاده میشود.
طراحی و پیادهسازی شبکههای صنعتی شامل مراحل مختلفی مانند:
تعیین نیازها: اولین قدم، تعیین نیازهای شبکه است. این شامل مشخص کردن نوع تجهیزات، توپولوژی شبکه، پروتکلهای مورد نیاز و… میشود.
طراحی شبکه: در این مرحله، طراح شبکه با توجه به نیازهای مشخص شده، شبکه را طراحی میکند.
انتخاب تجهیزات: در این مرحله، تجهیزات مورد نیاز شبکه مانند روترها، سوئیچها، کابلها و… انتخاب میشوند.
پیادهسازی شبکه: در این مرحله، شبکه طبق طراحی انجام شده پیادهسازی میشود.
آزمایش و عیبیابی: در نهایت، شبکه آزمایش شده و در صورت وجود مشکل، عیبیابی میشود.
امنیت سایبری در شبکههای صنعتی: امنیت سایبری در شبکههای صنعتی، به معنای محافظت از شبکه در برابر حملات سایبری است. حملات سایبری میتوانند به شبکههای صنعتی آسیبهای زیادی مانند سرقت اطلاعات، اخلال در فرآیند تولید و… وارد کنند.
دستان پرتوان رباتها در خدمت صنعت: رباتیک صنعتی، افزایش سرعت، دقت و راندمان تولید
مفاهیم پایه رباتیک: رباتیک، شاخهای از علم و مهندسی است که به طراحی، ساخت، برنامهریزی و کاربرد رباتها میپردازد. رباتها ماشینهای الکترومکانیکی هستند که میتوانند به طور خودکار وظایف مختلفی را انجام
انواع رباتها: رباتها را میتوان بر اساس معیارهای مختلفی مانند نوع کاربرد، شکل ظاهری و نحوه حرکت، دستهبندی کرد.
رباتهای صنعتی: این رباتها برای انجام وظایف مختلف در محیطهای صنعتی مانند مونتاژ، جوشکاری، رنگآمیزی و… استفاده میشوند.
رباتهای خدماتی: این رباتها برای انجام وظایف خدماتی مانند نظافت، حمل و نقل و… استفاده میشوند.
رباتهای پزشکی: این رباتها برای انجام وظایف پزشکی مانند جراحی، تشخیص بیماری و… استفاده میشوند.
رباتهای نظامی: این رباتها برای انجام وظایف نظامی مانند شناسایی، جاسوسی و… استفاده میشوند.
رباتهای زمینی: این رباتها روی زمین حرکت میکنند.
رباتهای پرنده: این رباتها در هوا پرواز میکنند.
رباتهای شناور: این رباتها در آب شنا میکنند.
رباتهای انساننما: این رباتها شبیه انسان هستند و میتوانند مانند انسان حرکت کنند.
اجزای ربات:
اجزای اصلی ربات عبارتند از:
بدنه: بدنه ربات اسکلت آن را تشکیل میدهد و از اجزای دیگر ربات محافظت میکند.
مفاصل: مفاصل به ربات اجازه میدهند تا حرکات مختلفی را انجام
محرکها: محرکها به ربات
حسگرها: حسگرها اطلاعات محیط را جمعآوری میکنند و به ربات میدهند.
کنترلکننده: کنترلکننده مغز ربات است و اطلاعات حسگرها را پردازش میکند و به محرکها فرمان میدهد.
کاربردهای رباتیک در صنعت:
خودروسازی: رباتها در خطوط تولید خودرو برای مونتاژ، جوشکاری، رنگآمیزی و… استفاده میشوند.
هوافضا: رباتها در ساخت قطعات هواپیما، موتور هواپیما و… استفاده میشوند.
پتروشیمی: رباتها در پالایشگاهها و مجتمعهای پتروشیمی
غذا و نوشیدنی: رباتها در خطوط تولید مواد غذایی و نوشیدنی
داروسازی: رباتها در خطوط تولید دارو
مزایای استفاده از رباتیک در صنعت: افزایش راندمان – کاهش هزینهها – ارتقای کیفیت محصولات – افزایش ایمنی کارکنان
بینایی ماشین: دستیار قدرتمند انسان در صنعت، پزشکی و زندگی روزمره
مفاهیم پایه بینایی ماشین: بینایی ماشین، شاخهای از هوش مصنوعی است که به کامپیوترها اجازه میدهد تا تصاویر و ویدئوها را درک و تفسیر کنند. بینایی ماشین از تکنیکهای مختلفی برای پردازش تصاویر و استخراج اطلاعات از آنها استفاده میکند.
پردازش تصویر: پردازش تصویر، مجموعهای از تکنیکها برای دستکاری و تحلیل تصاویر است. پردازش تصویر شامل مراحل مختلفی مانند پیشپردازش، استخراج ویژگی، طبقهبندی و… میشود.
پیشپردازش: پیشپردازش اولین مرحله در پردازش تصویر است و شامل عملیاتی مانند حذف نویز، افزایش کنتراست و… میشود.
استخراج ویژگی: استخراج ویژگی، مرحلهای است که در آن ویژگیهای مهم تصویر مانند رنگ، بافت، شکل و… استخراج میشوند.
طبقهبندی: طبقهبندی، مرحلهای است که در آن تصاویر بر اساس ویژگیهای استخراج شده، به دستههای مختلف تقسیم میشوند.
تشخیص عیب با استفاده از بینایی ماشین: بینایی ماشین میتواند برای تشخیص عیب در محصولات صنعتی استفاده شود. برای این منظور، ابتدا تصاویر محصول سالم و معیوب جمعآوری میشوند. سپس، از تکنیکهای پردازش تصویر برای استخراج ویژگیهای تصاویر استفاده میشود. در نهایت، از تکنیکهای یادگیری ماشین برای طبقهبندی تصاویر به عنوان سالم یا معیوب استفاده میشود.
کنترل کیفیت با استفاده از بینایی ماشین: بینایی ماشین میتواند برای کنترل کیفیت محصولات صنعتی استفاده شود. برای این منظور، ابتدا تصاویر محصول با کیفیت بالا جمعآوری میشوند. سپس، از تکنیکهای پردازش تصویر برای استخراج ویژگیهای تصاویر استفاده میشود. در نهایت، از تکنیکهای یادگیری ماشین برای طبقهبندی تصاویر به عنوان با کیفیت یا بدون کیفیت استفاده میشود.
اتوماسیون صنعتی در صنعت 4.0 – معرفی صنعت 4.0
صنعت 4.0، چهارمین انقلاب صنعتی است که با ظهور فناوریهای جدید مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، رباتیک و… در حال شکلگیری است. این انقلاب به دنبال ایجاد یک سیستم تولید هوشمند و انعطافپذیر است که بتواند به سرعت نیازهای مشتریان را برآورده کند.
نقش اتوماسیون صنعتی در صنعت 4.0: اتوماسیون صنعتی نقش کلیدی در صنعت 4.0 ایفا میکند. این فناوری به منظور افزایش راندمان، کاهش هزینهها، ارتقای کیفیت محصولات و انعطافپذیری بیشتر در تولید، از فناوریهای مختلفی مانند رباتیک، بینایی ماشین، هوش مصنوعی و… استفاده میکند. فناوریهای کلیدی صنعت 4.0:
هوش مصنوعی: هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل دادهها، پیشبینی خرابیها، بهینهسازی فرآیندها و… استفاده میشود.
اینترنت اشیاء: اینترنت اشیاء به منظور اتصال ماشینآلات و تجهیزات به یکدیگر و جمعآوری دادهها از آنها استفاده میشود.
رباتیک: رباتیک برای انجام وظایف خطرناک، تکراری و طاقتفرسا در خطوط تولید استفاده میشود.
چاپ سهبعدی: چاپ سهبعدی برای تولید قطعات و محصولات به صورت سفارشی و انعطافپذیر استفاده میشود.
کلان داده: کلان داده به منظور جمعآوری، ذخیرهسازی و تجزیه و تحلیل حجم عظیمی از دادهها استفاده میشود. کاربردهای اتوماسیون صنعتی در صنعت 4.0:
تولید هوشمند: تولید هوشمند به منظور تولید محصولات به صورت سفارشی و انعطافپذیر با استفاده از فناوریهای جدید مانند هوش مصنوعی و رباتیک استفاده میشود.
مدیریت زنجیره تامین: اتوماسیون زنجیره تامین به منظور بهینهسازی فرآیندهای لجستیکی و ردیابی محصولات در سراسر زنجیره تامین استفاده میشود.
نگهداری پیشگیرانه: اتوماسیون نگهداری پیشگیرانه به منظور پیشبینی خرابیها و تعمیر و نگهداری تجهیزات قبل از وقوع خرابی استفاده میشود.
خدمات مشتری: اتوماسیون خدمات مشتری به منظور ارائه خدمات به مشتریان به صورت 24/7 و با استفاده از فناوریهای جدید مانند چتباتها استفاده میشود.
شخصیسازی: اتوماسیون شخصیسازی به منظور تولید محصولات و ارائه خدمات به صورت سفارشی و مطابق با نیازهای مشتریان استفاده میشود. مزایای اتوماسیون صنعتی در صنعت 4.0:
افزایش راندمان: اتوماسیون صنعتی میتواند به طور قابلتوجهی راندمان تولید را افزایش دهد.
کاهش هزینهها: اتوماسیون صنعتی میتواند به طور قابلتوجهی هزینههای تولید را کاهش دهد.
ارتقای کیفیت محصولات: اتوماسیون صنعتی میتواند به ارتقای کیفیت محصولات و کاهش ضایعات کمک کند.
انعطافپذیری بیشتر: اتوماسیون صنعتی میتواند انعطافپذیری تولید را افزایش دهد و امکان تولید محصولات به صورت سفارشی را فراهم کند.
ایمنی بیشتر: اتوماسیون صنعتی میتواند با حذف وظایف خطرناک، ایمنی کارگران را افزایش دهد.
چالشهای اتوماسیون صنعتی در صنعت 4.0:
هزینه اولیه بالا: سرمایهگذاری اولیه در اتوماسیون صنعتی میتواند بالا باشد.
نیروی کار ماهر: اتوماسیون صنعتی به نیروی کار ماهر برای نصب، راهاندازی و نگهداری نیاز دارد.
امنیت سایبری: اتوماسیون صنعتی میتواند در معرض حملات سایبری قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی: اتوماسیون صنعتی میتواند منجر به از دست رفتن شغل و افزایش نابرابری اجتماعی شود.
با وجود چالشهای موجود، اتوماسیون صنعتی نقش کلیدی در صنعت 4.0 ایفا میکند و میتواند به صنایع مختلف در ارتقای راندمان، کاهش هزینهها، ارتقای کیفیت محصولات و انعطافپذیری بیشتر در تولید کمک کند.